Tứ tượng hay tứ thánh thú, là một khái niệm hình tượng bộ bốn trong khoa học thiên văn, triết học, phong thủy,… phương Đông. Tứ tượng (Si Xiang) là bốn thánh thú trong các chòm sao Trung Hoa cổ đại:
- Thanh Long của phương Đông
- Bạch Hổ của phương Tây
- Chu Tước của phương Nam
- Huyền Vũ của phương Bắc
Mỗi thánh thú cai quản một phương và tượng trưng cho một mùa, chúng có những đặc điểm và nguồn gốc riêng. Chúng được miêu tả đầy sinh động trong thần thoại và trí tưởng tượng của người Trung Hoa, và cả trong Manga và Anime của Nhật
Tứ tượng được đặt cho những cái tên loài người tương ứng khi Đạo giáo trở nên phổ biến. Thanh Long có tên là Mạnh Chương (孟章), Chu Tước là Lăng Quang (陵光), Bạch Hổ là Giám Binh (監兵), và Huyền Vũ là Chấp Minh (執明).
Tương ứng với Ngũ hành
Các thánh thú hợp thành Hệ thống Ngũ hành:
- Thanh Long của phương Đông: Mộc
- Chu Tước của phương Nam: Hỏa
- Bạch Hổ của phương Tây: Kim
- Huyền Vũ của phương Bắc: Thủy
Tương truyền còn có thánh thú thứ năm, Hoàng Lân (con kỳ lân màu vàng), hay “Hoàng Lân của Trung tâm”. Tất cả các thánh thú hợp lại dưới sự cai quản của “trung tâm” là Hoàng Lân, và Hoàng Lân tượng trưng cho nguyên tố Thổ.
Trong thiên văn
Trong thiên văn học Trung Quốc, Tứ tượng là bốn cung Đông – Tây – Nam – Bắc của Nhị thập bát tú. Mỗi chòm Thanh Long, Bạch Hổ, Huyền Vũ và Chu Tước được hợp từ bảy chòm sao.
- Đông: Thanh Long
Chòm Thanh Long (rồng xanh) gồm bảy chòm sao nhỏ hơn hợp thành gồm: Giác (Cá sấu), Cang (rồng), Đê (cu li), Phòng (thỏ), Tâm (cáo), Vĩ (cọp) và Cơ (báo)
- Tây: Bạch Hổ
Chòm Bạch Hổ (cọp trắng) gồm: Khuê (sói), Lâu (chó), Vị (trĩ), Mão (gà), Tất (quạ), Chủy (khỉ) và Sâm (vượn)
- Nam: Chu Tước
Chòm Chu Tước (chim sẻ đỏ) gồm: Tỉnh (cầy), Quỷ (dê), Liễu (hoẵng), Tinh (ngựa), Trương (nai), Dực (rắn) và Chẩn (giun)
- Bắc: Huyền Vũ
Chòm Huyền Vũ (rùa và rắn đen) gồm: Đẩu (cua), Ngưu (trâu), Nữ (dơi), Hư (chuột), Nguy (én), Thất (heo) và Bích (nhím)
Trong thuyết Âm-Dương
Trong thuyết Âm Dương, Tứ tượng tương ứng với giai đoạn sinh làm bốn phạm trù trong quá trình biến đổi của vũ trụ (Hư vô sinh Thái cực, Thái cực sinh Lưỡng nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng, Tứ tượng sinh Bát quái)
Tứ tượng gồm
- Thái dương: tượng hình bởi hai vạch liền
- Thiếu dương: tượng hình bởi vạch liền ở dưới, vạch đứt ở trên
- Thiếu âm: tượng hình bởi vạch đứt ở dưới, vạch liền ở trên
- Thái âm: tượng hình bởi hai vạch đứt
Đồng thời Tứ tượng cũng tương ứng với bốn phần của vòng tròn Thái cực đồ
Trong phân chia thiên thể
Các thiên thể trên bầu trời cũng được phân chia thành tứ tượng:
- Nhật (Mặt Trời) – tương ứng với Thái dương
- Nguyệt (Mặt Trăng) – tương ứng với Thái âm
- Tinh (các vì sao đứng yên, định tinh) tương ứng với Thiếu âm
- Thần (hay Thìn, các ngôi sao chuyển động, hành tinh) tương ứng với Thiếu dương
Trong phong thủy
Đối với phong thủy, hội tụ đủ Tứ tượng Thanh long, Bạch hổ, Chu tước, Huyền vũ là điều cần thiết để có một địa thế đẹp. Ngày xưa, để chọn được nơi để đặt kinh đô, các nhà phong thủy phải tìm nơi hài hòa giữa tứ tượng như nơi đó phải có sông ngòi, đất phải phì nhiêu, dễ đón gió và nhận được ánh mặt trời vừa phải.
Các ý tưởng khác
Tứ tượng còn tương ứng với bốn phương Đông – Tây – Nam – Bắc; bốn mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông . Không hiểu do trùng hợp mà tứ tượng lại tương ứng với Tứ Đại Nguyên Tố của truyền thuyết châu Âu là nước (xanh biển – Thanh Long), lửa (đỏ – Chu tước), gió (trắng – Bạch Hổ) và đất (đen – Huyền Vũ)
Nhận xét
Đăng nhận xét